รู้เท่าทันสื่อ

       การรู้เท่าทันสื่อ (Media literacy) คือ ความสามารถที่จะเข้าใจวิธีการทำงานของสื่อสารมวลชน ว่ามีความหมายอย่างไร บริหารจัดการอย่างไร และจะใช้สื่อให้ฉลาดอย่างไร คนที่รู้เท่าทันสื่อจะสามารถอธิบายถึงบทบาทที่สื่อมีต่อชีวิตของพวกเขาได้ คนที่รู้เท่าทันสื่อจะเข้าใจธรรมเนียมปฏิบัติของสื่อหลากหลายประเภท และจะเพลิดเพลินกับการใช้สื่อชนิดต่างๆอย่างตั้งใจ

คำว่า "การใช้สื่ออย่างรู้ตัว" สามารถอธิบายหรือขยายความได้ว่า

·                     สามารถตีความ วิเคราะห์ แยกแยะเนื้อหาสาระของสื่อ

·                     สามารถโต้ตอบกับมันได้อย่างมีสติและรู้ตัว

·                     สามารถตั้งคำถามว่าสื่ิถูกสร้างขึ้นได้อย่างไร เช่น ใครเป็นเจ้าของสื่อ ใครผลิต และผลิตภายใต้ข้อจำกัดใด ควรเชื่อหรือไม่ หรือมีค่านิยมความเชื่ออะไรที่แฝงมากับสื่อนั้น พวกที่ผลิตสื่อหวังผลอะไรจากเรา

คำว่า "การใช้สื่ออย่างตื่นตัว" สามารถอธิบายหรือขยายความได้ว่า

·                     แทนที่เราจะเป็นฝ่ายตั้งรับอย่างเดียว เราก็จะต้องเปลี่ยนมาเป็นฝ่ายรุกบ้าง โดยการแสวงหาข้อมูลเพิ่มเติม เข้าถึงข้อมูลข่าวสาร เข้าถึงสื่อที่หลากหลายและมีคุณภาพ

·                     สามารถใช้สื่อให้เกิดประโยชน์

มีส่วนร่วมที่พัฒนาสื่อต่างๆ ให้ดีขึ้น เช่น ท้วงติงหรือร้องเรียนเมื่อพบสื่อที่ไม่เหมาะสม เรียกร้องสิทธิในฐานะเป็นผู้บริโภคสื่อ ฯลฯ

เราจะได้ประโยชน์อะไรจากการรู้เท่าทันนี้?”

ถ้าเมื่อไหร่ที่สิ่งที่เราได้รับจากสื่อ ทำให้จิตใจรู้สึกไม่ปกติ อาจจะทุกข์หรือสุขจนเกินไป ให้ระวังไว้ว่า“คุณอาจกำลังโดนสื่อเสพ” สื่อนั้นจะกลายเป็นโทษแทนประโยชน์

ในทางกลับกันถ้า “คุณกำลังเสพสื่อ” คุณจะรู้สึกว่าตัวเองได้เรียนรู้อะไรใหม่ๆ จากสื่อที่ได้รับอยู่เสมอ ต่อมาจะรู้สึกว่า สื่อจะเป็นอย่างไรคงไม่สำคัญเท่าเราได้เรียนรู้อะไรจากสื่อนั้น

การรู้เท่าทันสื่อ คือการที่เรารู้เท่าทันและใช้งานได้อย่างถูกต้องมีคุณธรรม ทำให้เรามีสติรู้ว่าสิ่งใดควรเชื่อหรือไม่และควรแยกแยะเนื้อหาสาระด้วย เหตุผลตามที่ได้เรียนรู้มาในเรื่องการรู้เท่าทันสื่ออย่างถูกต้องและใช้สื่อได้อย่างชาญฉลาด

การนำไปใช้เรื่องการรู้เท่าทันสื่ีอ เช่น การที่เราดูละครหนึ่งเรื่องเราจะต้องสามารถวิเคราะห์ลักษณะตัวละครนั้นได้ว่าตัวละครนั้นมีคุณลักษณะที่ดีหรือไม่พฤติกรรมนั้นใช้ความรุนแรงมากเกินไปหรือไม่เหมาะสมหรือเปล่า และนำความคิดนั้นมาผ่านกระบวนการคิดและเลือกนำสิ่งที่ดีที่ละครนั้นสื่อออกมานำมาปฎิบัติให้ถูกต้องสมควร